[fragm. referatu Marty Raczek otwierający konferencję w sprawie budowy Centrum Kultury Islamu Al-Fan w Krakowie, UJ 24.10.2007]
„Meczet pod Wawelem” - doniósł w poniedziałek „Dziennik”. O pomyśle wybudowania Centrum kultury islamu w Krakowie poinformował też "Dziennik Polski". Z obu artykułów można się dowiedzieć, że w sąsiedztwie placu Na Stawach miałoby stanąć centrum kultury islamu Al-Fan (...). Tymczasem pewne w tej sprawie jest to, że mamy do czynienia z kolejną akcją artystyczną Rahima Blaka. Szymon Jadczak, Małgorzata Wach, Meczet w Krakowie, czyli wszystko jest sztuką, „Gazeta Wyborcza”, 23.10.2007
Genezą tej inicjatywy był happening „Święty Obraz Kaaba” (2006r.). Zawieszanie obrazka świętego miejsca muzułmanów - „Mekki” w Muzeum Narodowym w Sukiennicach. Wtedy pierwszy raz padły słowa „Meczet w Krakowie”. Przechwyciłem to natychmiast, prowokując do działania mniejszość muzułmańską, zlecając wykonanie projektu architektonicznego wraz z zagospodarowaniem działki i wykonaniem makiety oraz symulacji 3D . Całą akcję uknułem jako rodzaj prowokacji do działania wywołanej poprzez sztukę. Nie jest to jednak powszechnie rozumiana „prowokacja artystyczna”. Sztuka pobudza i porusza rzeczy, które wydają się niemożliwe do zrealizowania. To jest niezastąpiona rola artysty, który może spełniać marzenia poprzez sztukę. Od kilku lat Katarzyna Kozyra przekonuje, że „W sztuce marzenia stają się rzeczywistością”. Parafrazując tytuł jej projektu, postawić można tezę, że marzenia stają się rzeczywistością poprzez sztukę.
Po konferencji powołano Fundację Instytut Kultury Świata Muzułmańskiego, której głównym celem jest wybudowanie Centrum Kultury Islamu w Krakowie, oraz pozyskanie w tym celu funduszy. Nie mieliśmy zatem do czynienia „jedynie” z dziełem, czy manifestacją artystyczną tworzoną podczas konferencji i do niej się ograniczającą.
Prasa i szerszy odbiór wykazały, że tego rodzaju eksperyment jeszcze nie może zostać przyjęty ze zrozumieniem roli, jaką pełni w nim artysta: W ostatnich dniach w Krakowie gruchnęła informacja, że w mieście ma powstać meczet i centrum kultury islamu. Tymczasem cała akcja okazała się kolejnym artystycznym pomysłem Rahima Blaka, „Gazeta Wyborcza” . Drodzy Państwo, fakt, że inicjatorem powstania Centrum Kultury Islamu jest artysta, ma znaczenie fundamentalne! Bardzo szczegółowe określenie roli artysty przytaczane w tym tekście jest odpowiedzią na błędne interpretacje chociażby dziennikarzy, którzy - podając informacje o CKI Al-Fan - zupełnie nie zrozumieli znaczenia tego, że inicjatorem budowy jest artysta współczesny. Może dlatego, że nie istnieje jeszcze pojęcie określające twórców wywodzących się ze sztuk plastycznych. Niewątpliwie trudno zrozumieć, w jaki sposób inicjatorem powstania „budynku” mógłby być np. malarz, również określany pojemnym terminem „artysta”. Może należałoby używać dłuższego sformułowania, np. artysta działający w przestrzeni publicznej.
Współpraca: Architekci: Aleksandra Tchórzewska i Miłosz Sanetra z P. P. Granat, Książę Emir Mohamed Jabiry, Imam Nizar Sonallah, Marta Raczek- krytyk i historyk sztuki
Patronaty: Krytyka Polityczna, Tygodnik Powszechny, Goethe Instytut, Instytut Francais De Cracovie, SARP - Stowarzyszenie Architektów Polskich, Architektura & Biznes, Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, Katedra intermediów ASP w Krakowie, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Instytutu Filologii Orientalnej UJ w Krakwie, Galeria Kronika, Galeria NOVA, Fundacja Wschód Sztuki, Fundacja F.A.I.T., Sztuka.pl, Fundacja Przyjaźni Polsko-marokańskiej, Liga muzułmańska w RP, The Cracow Post
Czytaj więcej:
Dziennik.pl
Krytyka Polityczna
Kraków Nasze Miasto
www.gkk.cz
*Proj. arch. P. P. Granat:, mgr. inż. arch. Aleksandra Tchórzowska i mgr. inż. arch. Miłosz Saletra.
O samym projekcie architektonicznym tak wypowiadają się jego autorzy: prosta bryła nawiązuje do sześciennej formy Al-Kaaby stanowiącej wspólne dziedzictwo wszystkich wyznawców i spadkobierców Islamu. Al-Fan to trzy strefy: otwarta przestrzeń parteru i poziomu -1, mieszcząca w sobie hol wejściowy i audytorium z foyer (będącym jednocześnie miejscem wystaw). Ponad strefą wejściową unoszą się poziomy +2 i +3, czyli kawiarnia, księgarnia, biblioteka i sala nauki języków, centrum informacji i dialogu, oraz dwie ostatnie kondygnacje z salą modlitwy, pomieszczeniami ablucji, biurem imama, kuchnią oraz ogólnodostępnym ogrodem na dachu. Najważniejsza ściana Al-Qibla skierowana na Mekkę jest obecna we wszystkich strefach. Pełni rolę akumulacyjną, co oprócz stabilności energetycznej obiektu ma silny wyraz symboliczny. (…) Pięciokondygnacyjna, prostopadłościenna bryła współgra z urbanistycznym porządkiem lokalizacji. Jednak każdy meczet zwraca się ku Mekce, dlatego wnętrze ulega dwóm przekształceniom: zmienia kierunek o 6° na południowy-wschód, a następnie obraca się o 16°40’ wokół przekątnej podstawy ustawiając całe wnętrze na linii łączącej dwa punkty: Kraków i Mekkę na kuli ziemskiej. (…) Al-Fan ma pełnić rolę „ambasady” kultury islamu. Program funkcjonalny przewiduje współpracę z uczelniami i instytucjami kulturalnymi. Stawia sobie za główny cel ochronę dóbr kultury i tradycji muzułmańskiej na terenie RP.
